Ρεπορτάζ για το Ραδιόφωνο της Εκκλησίας: Μάκης Αδαμόπουλος

Φωτογραφίες: Χρήστος Μπόνης

Παρουσία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου πραγματοποιήθηκε το απόγευμα η τελετή έναρξης του Διεθνούς Συνεδρίου για τα 1700 χρόνια από τη σύγκληση της Α' Οικουμενικής Συνόδου, με τίτλο: «Ἡ σημασία καὶ ἐπικαιρότητα τῆς Α' Οἰκουμενικῆς Συνόδου», που οργανώνει η Θεολογική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η τελετή έλαβε χώρα στη Μεγάλη Αίθουσα του Πανεπιστημίου Αθηνών (κεντρικό κτήριο, Πανεπιστημίου 30). Τον Αρχιεπίσκοπο υποδέχθηκαν οι πρυτανικές αρχές, ενώ παρέστησαν, επίσης, ο Μητροπολίτης Λαοδικείας κ. Θεοδώρητος, Διευθυντής του Γραφείου Εκπροσωπήσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα, ο Μητροπολίτης Γουινέας κ. Γεώργιος, εκπρόσωπος του Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ. Θεοδώρου στην Ελλάδα, ο Αρχιμανδρίτης Ιερώνυμος, Έξαρχος του Παναγίου Τάφου στην Αθήνα, αρκετοί Μητροπολίτες, ο πρώην Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης κ. Ευάγγελος Βενιζέλος, ακαδημαϊκοί, Ομότιμοι Καθηγητές, ο Γενικός Διευθυντής του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Εκκλησίας κ. Αλέξανδρος Κατσιάρας, κληρικοί και λαϊκοί. Τον Αρχιεπίσκοπο συνόδευαν ο Διευθυντής του Ιδρύματος Ποιμαντικής Επιμορφώσεως της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών Επίσκοπος Ταλαντίου κ. Θεολόγος και ο Αρχιδιάκονος Δημήτριος Φωκιανός.

Την τελετή προλόγισε ο Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γεράσιμος Σιάσος. Ακολούθησε ο χαιρετισμός του Αρχιεπισκόπου και στην συνέχεια αναγνώσθηκαν τα μηνύματα του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου, του Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, κ. Θεοδώρου, του Πατριάρχη Ιεροσολύμων, κ. Θεοφίλου, από τους εκπροσώπους τους, καθώς και ο χαιρετισμός του Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ, κ. Εμμανουήλ Καραγεωργούδη.

Κατόπιν, ανέγνωσε την εισήγησή του ο Μητροπολίτης Φιλαδελφείας, υπέρτιμος και έξαρχος Λυδίας και Πρόεδρος Βενετίας, κ. Μελίτων με θέμα: «Ἡ Α΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος: Ἑδραίωμα τῆς πίστεως, ἔκφρασις τῆς συνοδικότητος, διαχρονική μαρτυρία ἑνότητος».

Η τελετή ολοκληρώθηκε με ύμνους της εορτής των αγίων Πατέρων της Α΄ Οικουμενικῆς Συνόδου. Έψαλλε ο Βυζαντινός Χορός ΤΡΟΠΟΣ με χοράρχη τον Κωνσταντίνο Αγγελίδη, Πρωτοψάλτη και Διδάσκαλο της Ψαλτικής Τέχνης.

Ακολουθεί ο χαιρετισμός του Αρχιεπισκόπου:

Ὅπως τυγχάνει γνωστό, ὁ Ἄρειος, ὁρμώμενος ἀπὸ παρερμηνεῖες τῆς Ἁγίας Γραφῆς, λογοκρατικούς, ὀρθολογιστικοὺς ἀριστοτελικοὺς συλλογισμοὺς καί φιλοσοφίζουσες ἑρμηνεῖες τοῦ δόγματος, «κατεσμίκρυνεν τῆς Τριάδος τὸν ἕνα, Υἱὸν καὶ Λόγον ὄντα Θεοῦ», ἀρνούμενος «τὸ ὁμοούσιον» τοῦ Υἱοῦ πρὸς τὸν Πατέρα καὶ«τὸ συναΐδιον» καὶ τὸ «ἄτρεπτον Αὐτοῦ». Κατ’ αὐτὸ τὸν τρόπο, ὁ Ἄρειος ἀρνοῦνταν καὶ τὴν διδασκαλίαν περὶἉγίας Τριάδος, ἀλλὰ καὶ τὸ «ἀκατάληπτον μυστήριον» τῆς ἔνσαρκης Οἰκονομίας τοῦ Προαιωνίου Υἱοῦ καὶΛόγου τοῦ Θεοῦ, τὴν Θεία Ἐνσάρκωση. Κατ’ Ἄρειον, ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς ἐν τέλει κατέληγε «ἄνθρωπος», ἔστω καὶ σχετικὰ «τέλειος», ἐν τούτοις «ἄνθρωπος», καὶ αὐτὸ ἦταν σωτηριολογικὰ ἀπαράδεκτο καὶ ἐπικίνδυνο. Διότι, ὅπως παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, «τὸ γὰρ ἀπρόσληπτον, καὶ ἀθεράπευτον. Ὅ δὲ ἥνωται τῷ Θεῷ τοῦτο καὶ σώζεται». (Ὅ,τι, δηλαδή, δὲν προσλαμβάνεται ἀπὸ τὸν Θεό, δὲν θεραπεύεται, διότι μόνον ὅ,τι ἑνώνεται μὲ τὸν Θεό σώζεται). Μὲ ἄλλα λόγια, ὁ λόγος τῆς Σάρκωσης τοῦ Θεοῦ Λόγου εἶναι ἡ σωτηρία τοῦἀνθρώπου, καὶ ἑπομένως μόνον ὁ Θεὸς δύναται νὰ μᾶς σώσει καὶ ὄχι «κτίσμα» ἢ κάτι τὸ «ἐνδιάμεσο».

Πρὸς ἀποτελεσματικὴ ἀντιμετώπιση τῆς φοβερῆς Ἀρειανικῆς αἵρεσης καὶ τῶν θεολογικῶν ἀλλὰ καὶσωτηριολογικῶν γιὰ τὸ ἀνθρώπινον γένος συνεπειῶν της, ἡ Ἐκκλησία συνῆλθε σὲ οἰκουμενικὴ Σύνοδο στὴν Νίκαια τῆς Βιθυνίας τὸ 325, «νεύματι» τοῦ μακαρίου ἐκείνου Βασιλέως Κωνσταντίνου, καὶ διετράνωσε τὴν Πίστη της στό περίφημο «Σύμβολον τῆς Νικαίας».

Ἀναντίρρητα, ἡ Σύνοδος τῆς Νίκαιας ἀποτέλεσε κορυφαῖο τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας γεγονός, διαχρονικῆς ἀξίας καὶ σημασίας γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ τὴν Θεολογία της, ὄχι μόνο γιὰ τὴν παρελθοῦσα ἱστορία, ἀλλὰκαὶ γιὰ τὸ παρὸν καὶ μέλλον.

Κατ’ ἀρχάς, ὁ περίφημος θεολογικὸς ὅρος τῆς Νικαίας, και μάλιστα ὅπως αὐτὸς συμπληρώνεται ἀπὸ τὴν Σύνοδο τῆς Κωνσταντινουπόλέως τοῦ 381 – τὸ γνωστὸ «Σύμβολον τῆς Πίστεως Νικαίας - Κωνσταντινουπόλεως» - ἀποτελεῖ διατράνωση τῆς θεολογικῆς ἀλήθειας, τῆς πίστης καὶ τῆς αὐτοσυνειδησίας τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῆς Ἐκκλησίας ἐνώπιον τῆς μεγάλης πρόκλησης ἀπὸ τὴν αἵρεση τοῦ Ἀρειανισμοῦ ὡςἀμφισβητοῦντος τὴν θεότητα τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου, καὶ κατ’ ἐπέκταση τὸ Ὁμοούσιον τῆς Τριάδος. Ἡ θεολογικὴἀλήθεια τοῦ Ὁμοουσίου τῶν Τριῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος παραμένει ἔκτοτε ἀκλόνητος στῦλος τῆς ὁμολογίας τῆς Ὀρθῆς Πίστης, δηλαδὴ τῆς Πίστης τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας.

Ἡ Σύνοδος τῆς Νικαίας ἐγκαινίασε ἐπίσης νέα περίοδο γιὰ τὴν ἐν γένει συνοδικὴ λειτουργία καὶ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας διὰ τῆς καθιέρωσης τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, ὡς τῶν κατ’ ἐξοχὴν Ὀργάνων πρὸς διάσκεψη καὶἐπίλυση οἰκουμενικῆς σημασίας καὶ βαρύτητος θεολογικῶν ζητημάτων, ἀλλὰ καὶ διὰ τῆς ἀπόρριψης τῆς πρακτικῆς τῆς διεκδίκησης τῆς ἀποκλειστικότητας τῆς ὕπατης καὶ καθολικῆς αὐθεντίας ἀπὸ «μονοπρόσωπα Ὄργανα» ἢ ψευδώνυμες συνόδους. Ἡ δὲ αὐθεντία τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων συνδέεται ὀργανικὰ μὲ τὴν συνέχιση τῆς παράδοσης τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς ἀποδοχῆς καὶ ἀναγώρισης τῶν ἀποφάσεων τῶν διαφόρων Συνόδων ἀπὸ τὸ πλήρωμα τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας.

Ἐπίσης, ἡ Νίκαια δὲν ὑπῆρξε ἕνα αὐστηρὰ ἐνδοεκκλησιαστικὸ γεγονός, ἀλλὰ ὕψιστη μαρτυρία «πολιτικῆς θεολογίας», διότι ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος «ἀνέθεσε» κατ’ οὐσία στὴν Ἐκκλησία τὴν «ἰδεολογικὴ καὶ ἀξιακὴ» ἑνότητα τῆς ἑτερογενοῦς καὶ ἑτερόκλητης αὐτοκρατορίας, ἀνάγοντας τὴν «πολιτικὴ ἑνότητα» σὲ ζήτημα «ἑνότητας τῆς πίστης». Γύρω ἀπὸ αὐτὴν δομήθηκε ἡ ὅλη ἑνότητα τῆς αὐτοκρατορίας, ὁδηγώντας στὸ θαῦμα τῆς «χιλιόχρονης βυζαντινῆς διάρκειας».

Ἡ 1700ὴ ἐπέτειος ἀπὸ τὴν σύγκληση τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ὑπενθυμίζει σὲ ὅλους μας τὰ ἀρχέτυπα, τὶς παραδοχὲς τῆς Ἐκκλησίας, καὶ τὸν διηνεκῆ ἀγῶνα Της κατὰ τῶν κατὰ καιροὺς διαστρεβλώσεων καὶπαρανοήσεων τῆς ἀποστολικῆς Πίστης. Εἴμεθα βέβαιοι, ὅτι τὸ παρὸν διεθνὲς Ἐπιστημονικὸ Συνέδριο τῆς περιπύστου Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἐθνικοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν θὰ συμβάλλει στὴν ἀνάδειξη τῆς σημασίας καὶ τῆς ἐπικαιρότητας τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου γιὰ τὴν μαρτυρίαν τῆς Ἐκκλησίας, ὄχι μόνον κατὰ τοὺς διαρρεύσαντας δεκαεπτὰ αἰῶνες ἀλλὰ καὶ σήμερον καὶ γιὰ τὸ μέλλον.

Κατακλείοντας συγχαίρουμε τοὺς ὀργανωτὲς τοῦ Συνεδρίου, ἐπικαλούμενοι ἐπὶ τοὺς Ἐλλογιμωτάτους καὶἘλλογίμους Συνέδρους τὴν ζείδωρη χάριν καὶ τὴν ἐπιφοίτηση τοῦ Παναγίου, Τελεταρχικοῦ καὶ ΣοφοποιοῦΠνεύματος «πρὸς ὀρθοτόμηση λόγου ἀληθείας».

Μετ’ εὐχῶν διαπύρων

Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ